II WOJNA ŚWIATOWA – LOSY RADZISZOWIAN to druga stała wystawa przygotowana przez członków Stowarzyszenia „Nasz Radziszów”. Uroczyste otwarcie ekspozycji miało miejsce 29 września 2014 r. Narracja wystawy została oparta wokół losów radziszowian i osób związanych z miejscowością w kontekście ogólnopolskich i światowych wydarzeń.
Autorzy wystawy przygotowali mapę, która składa się z nałożonych na siebie konturów Rzeczypospolitej Polskiej z początku 1939 r. oraz konturów Polski z nowymi granicami po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. Na mapie zaznaczone zostały miejscowości, z którymi związane są losy bohaterów. Obok umieszczono również krótkie kalendarium i spis najważniejszych faktów dotyczących przebiegu wojny oraz zmian terytorialnych i demograficznych. Ekspozycja mieści się w czterech gablotach zróżnicowanych pod względem tematycznym:
- Ofiary terroru niemieckiego, sowieckiego i band UPA – zaprezentowano w niej m.in. losy radziszowian, którzy trafili do KL Auschwitz-Birkenau lub innych obozów, z Wschodnich Kresów Rzeczypospolitej na Syberię, stracili życie z rąk Banderowców, znaleźli schronienie u radziszowskich rodzin;
- Radziszowanie walczący o wolność i honor Polski – przedstawiono tu sylwetki mieszkańców czynnie walczących w kampanii wrześniowej 1939 r. oraz na wielu frontach II wojny światowej w Europie oraz w strukturach Armii Krajowej w czasie wojny i po jej zakończeniu;
- Tomkowie i Wassermannowie – ratujący i ocaleni – zaprezentowano tutaj wyjątkową historię patriotycznej i inteligenckiej rodziny pułkownika Franciszka Tomka oraz Żydów z Tarnowa, którzy znaleźli u nich bezpieczne schronienie;
- Toszowie i Stanisław Hojda- ratujący i ocalony – opowieść o heroicznej postawie ratujących, w domu których mieszkał oficer niemiecki, a na strychu domu ukrywano żydowskiego uciekiniera z obozu w Płaszowie.
Otwarcie wystawy było poprzedzone specjalnym pokazem filmu pt: „Dziedzictwo Sprawiedliwych” w oddziale Muzeum Historycznego Krakowa Fabryka Emalia Oskara Schindlera w ramach cyklu „Nie tylko Schindler” w dniu 28 września 2014 r. Bohaterami filmu byli m.in. Adrianna i Franciszek Tomkowie oraz Ocaleni z Holokaustu: Lidia Vos, Helen Yaniv i prof. Henry Wassermann – bohaterowie wystawy w Dworze Dzieduszyckich. Po projekcji odbyła się dyskusja z udziałem reżysera Dariusza Walusiaka, dr Edyty Gawron z UJ oraz Janusza Bierówki, Przewodniczącego Zarządu Stowarzyszenia „Nasz Radziszów”.
Gośćmi honorowymi pokazu filmowego jak i otwarcia wystawy w Dworze Dzieduszyckich był Mirko Colić z rodziną (krewny pani Adrianny Tomek z Belgradu) oraz rodzeństwo z Izraela – Helen Yaniv z córką Mayą i prof. Henry Wassermann z synem Gideonem (Ocaleni z Holokaustu).
Celem wystawy jest uratowanie przed zapomnieniem doświadczeń radziszowian i ludzi związanych miejscowością oraz ożywienie wspomnień i opowieści przekazywanych przez starsze pokolenia, jako bezcennych świadectw budujących historię Małej Ojczyzny. Niepamiętającym przebiegu trudnych dni wojny, a zwłaszcza najmłodszym, uczącym się historii, chcieliśmy opowiedzieć, że II wojna światowa nie ominęła Radziszowa, że wywarła piętno na naszych krewnych i pozostawiła trwałe ślady.
Autorzy wystawy zaplanowali cykl różnych działań i uroczystości związanych z jej bohaterami i tematyką. Pierwszym takim wydarzeniem było spotkanie ze Świadkami Historii, które odbyło się w Dworze Dzieduszyckich w dniu 5 października 2014 r. Przybyło na nie wielu radziszowian reprezentujących najstarsze pokolenie, ale przyjechali również goście z poza Radziszowa, m.in z Jurczyc, Krakowa i Nowego Sącza. Kolejne wydarzenia będą odpowiednio wcześnie anonsowane.
Członkowie Stowarzyszenia „Nasz Radziszów”, którzy przygotowali wystawę II WOJNA ŚWIATOWA – LOSY RADZISZOWIAN, opracowali również scenariusze warsztatów dla dzieci ze szkoły podstawowej i młodzieży gimnazjalnej w oparciu o jej tematykę i ekspozycję w Dworze Dzieduszyckich. Propozycje zostaną przesłane do szkół. Istnieje możliwość przeprowadzenia takich warsztatów w piątki w godzinach przedpołudniowych, po uprzednim ustaleniu terminu oraz zakresu zagadnień. Temat i forma warsztatów może zostać zmodyfikowana zgodnie z propozycją nauczyciela, opiekuna grupy.
Przygotowano również scenariusze warsztatów dla dzieci i młodzieży w przedziale od przedszkola do gimnazjum, dostosowane do wieku i możliwości uczestników w oparciu o wystawę „Kapitan Henryk Jaskuła – rodem z Radziszowa”. Termin i zasady przeprowadzenia podobne jak wyżej.
Termin zajęć – piątek, po uprzednim ustaleniu terminu z co najmniej 2 tygodniowym wyprzedzeniem.
Zgłoszenia na adres barbara.bierowka@wp.pl lub janusz.bierowka@wp.pl albo na nr 501 186 551.
Barbara i Janusz Bierówkowie
(AŚ)